به گزارش مشرق، «عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته جهان عرب در مقاله‌ای در روزنامه فرامنطقه‌ای «رای‌الیوم» نوشت: 4 سال پیش، هنگامی که بحران سوریه در اوایلش بود، در شهر دوحه، که در آن زمان محل رفت و آمد شخصیت‌های معارض سوری بود با هیأتی از علمای برجسته شام دیدار کردم؛ آنها مرا به حضور در مراسم افطاری ماه مبارک رمضان در رستوران هتل معروف «شراتون» دعوت کردند و در میان این حضار، شیخ «عدنان العرعور» بود.
خوش‌بینی درباره تعیین سرنوشت اوضاع سوریه به نفع معارضان مسلح، که به تازگی یک جبهه نظامی در حلب گشوده و درگیری‌ها را پس از «حمص» و «حماه»، به این شهر منتقل کرده بودند، در اوج خود بود و در این مراسم افطاری مشاهده کردم که شیخ العرعور از حامیان و تایید کنندگان سرعت بخشیدن گشودن این جبهه، آن هم به شکل زودهنگام، نبود؛ چرا که وی معتقد بود شرایط حلب با دیگر شهرهای سوریه تفاوت دارد؛ موضوعی، که برخی از حاضران قاطعانه با آن مخالفت می‌کردند.
امروز این واقعه را یادآوری کردم در حالی‌که ما سقوط محله‌هایی در شمال شرق حلب مثل سنگ‌های «دومینو» به دست نیروهای ارتش سوریه را می‌بینیم که به شکل شتابنده‌ای در حال پیشروی هستند و همچنین بیش از ده هزار نفر از ساکنان این مناطق به سمت محله‌های غربی شهر، که تحت کنترل دولت است، رفته‌اند. گروههای مسلح به رغم مجهز شدن به تسلیحات گسترده توسط کشورهای بزرگ و کوچک طی سال‌های گذشته، نتوانستند کنترل این شهر که جمعیتش نزدیک به 2.5 میلیون نفر بود (اکنون به 1.5 میلیون کاهش یافته است) را در دست بگیرند؛ زیرا آن، اولا جنگلی از سیمان است و مردم این شهر نیز در ابتدای بحران در اعتراض‌ها شرکت نکردند-بیشتر ساکنان آن را تجار و طبقه متوسط تشکیل می‌دهد به استثنای مناطق حومه آن که از بیچارگی و فقر پروژه‌های توسعه‌ای رنج می‌برند-. زیرا نیروهای ارتش سوریه به شیوه‌ای اسطوره ای از آن دفاع کردند و برای جلوگیری از سقوط کامل آن، تلفات سنگینی را متحمل شدند.
***
نمی‌دانیم بازپس‌گیری کامل دیگر مناطق در شرق حلب توسط نیروهای ارتش سوریه (نیمی از مناطق شرقی اکنون به کنترل دوباره نیروهای دولتی درآمده است)، چقدر زمان خواهد برد، ولی ناظران تقریبا به این اجماع رسیده‌اند که بازپس‌گیری این مناطق مساله چند روز یا چند هفته است آن هم در سایه تشدید محاصره، گسترش بمباران هوایی و زمینی. علاوه بر آن، همپیمانان عرب و تُرک و آمریکایی معارضان و گروههای مسلح روی‌شان را به سمت دیگری برگردانده‌اند و این شهر از محاسبه‌های آنها خارج شده است و همچنین گروههای معارض مسلح را برای رویارروی با سرنوشتی که در انتظارشان هستند، تنها گذاشته‌اند.
«استفان دی‌میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل متحد به سوریه، تقریبا یک ماه پیش این تراژدی را پیش‌بینی می‌کرد؛ زیرا او از تفاهم‌هایی، که در اتاق‌های بسته میان بازیگران بین‌المللی در بحران سوریه صورت می‌گیرد، مطلع است. از این‌رو او پیشنهاد داد که خودش شخصا گروههای مسلح را برای خروج از حلب و رفتن به مکان‌های امن همراهی کند ولی وی توسط معارضان و رسانه‌های آنها سنگ‌باران و متهم شد که با نظام سوریه تبانی کرده است. دی‌میستورا در آخرین تلاشش به دمشق رفت تا دولت سوریه را برای ایجاد «منطقه خودمختار» در آن مناطق در مقابل خروج گروههای مسلح، متقاعد سازد ولی «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه این پیشنهاد را رد و او را به جانبداری از «تروریست‌ها» و تلاش برای پاداش دادن به آنها متهم کرد، علاوه بر آن، «بشار اسد» رئیس‌جمهوری نیز این پیشنهاد را رد کرد.
هیچ گزینه‌ای در حال حاضر پیش روی افراد مسلح در حلب شرقی وجود ندارد؛ یا باید جنگ تا پای مرگ را ادامه دهند یا راه‌حلی که برای‌شان خروج امن به شهر «ادلب» را مهیا کند، قبول کنند. به نظر میرسد که روز دوشنبه، تماس‌هایی میان «سامح شکری» وزیر خارجه مصر (کشورش یکی از اعضای شورای امنیت است) و «سرگئی لاوروف» همتای روسی اش برقرار شد و گفته می‌شود که هدف از این تماس‌ها صدور قطعنامه‌ای بین‌المللی است که بهترین شیوه برای تعامل با مشکلات انسانی محاصره شدگان در حلب را مشخص کند.
گزارش‌های خبری نشان می‌دهد که دولت سوریه با آوارگان حلب از افراد مسلح گرفته تا شهروندان معمولی، که به حلب غربی خارج شده‌اند، به خوبی رفتار و از بازداشت آنها امتناع می‌کند. این یک حرکت هوشمندانه و کاملا بررسی شده است که هدفش تشویق دیگران برای خروج از شرق حلب و اجتناب از کشتار در آن مناطق است تا بدین ترتیب برگه برنده غیرنظامیان را از دست گروههای مسلح بگیرد.
***
بازپس‌گیری شهر حلب توسط ائتلاف سوری، روسی و ایرانی نقطه تحول اصلی در نزاع بر سر اراضی به‌شمار می‌رود و کنترل دولت بر پنج شهر بزرگ یعنی حلب، دمشق، حمص، حماه و لاذقیه را تقویت می‌کند و هچنین این بازپس‌گیری، یک ضربه روحی سختی به معارضان مسلح و حامیان آنها وارد خواهد کرد که بر وجود شان در دیگر شهرها و حومه‌های آنها که همچنان در کنترل‌شان است تأثیر منفی خواهد گذاشت.
عملیات نظامی روسیه و جنگ سرسختانه نیروهای «حزب‌الله» و ایران نقش برجسته و بارزی در سنگین کردن کفه ترازو به نفع دولت سوریه و ارتش آن ایفا کرد؛ ارتشی که طی این بحران 5 ساله مقاومت کرد، در حالی‌که حامیان گروههای مسلح سوری در مقابل با شبکه‌های ماهواره‌ای جنگیدند؛ همین امر نمایانگر تفاوت بسیار زیاد میان کسانی که در میدان نبرد می‌جنگند و هزاران قربانی می‌دهند و کسانی که از دور نظارت می‌کنند، است.
بعد از حلب چه اتفاقی می‌افتد؟ نبردهای ادلب، جسر الشغور، الرقه و الباب است. این داستان دیگری است که در وقتش به آن پرداخته می‌شود و اینها نبردهایی است که قطعا در راه است... باید منتظر ماند.
خوش‌بینی درباره تعیین سرنوشت اوضاع سوریه به نفع معارضان مسلح، که به تازگی یک جبهه نظامی در حلب گشوده و درگیری‌ها را پس از «حمص» و «حماه»، به این شهر منتقل کرده بودند، در اوج خود بود و در این مراسم افطاری مشاهده کردم که شیخ العرعور از حامیان و تایید کنندگان سرعت بخشیدن گشودن این جبهه، آن هم به شکل زودهنگام، نبود؛ چرا که وی معتقد بود شرایط حلب با دیگر شهرهای سوریه تفاوت دارد؛ موضوعی، که برخی از حاضران قاطعانه با آن مخالفت می‌کردند.
امروز این واقعه را یادآوری کردم در حالی‌که ما سقوط محله‌هایی در شمال شرق حلب مثل سنگ‌های «دومینو» به دست نیروهای ارتش سوریه را می‌بینیم که به شکل شتابنده‌ای در حال پیشروی هستند و همچنین بیش از ده هزار نفر از ساکنان این مناطق به سمت محله‌های غربی شهر، که تحت کنترل دولت است، رفته‌اند. گروههای مسلح به رغم مجهز شدن به تسلیحات گسترده توسط کشورهای بزرگ و کوچک طی سال‌های گذشته، نتوانستند کنترل این شهر که جمعیتش نزدیک به 2.5 میلیون نفر بود (اکنون به 1.5 میلیون کاهش یافته است) را در دست بگیرند؛ زیرا آن، اولا جنگلی از سیمان است و مردم این شهر نیز در ابتدای بحران در اعتراض‌ها شرکت نکردند-بیشتر ساکنان آن را تجار و طبقه متوسط تشکیل می‌دهد به استثنای مناطق حومه آن که از بیچارگی و فقر پروژه‌های توسعه‌ای رنج می‌برند-. زیرا نیروهای ارتش سوریه به شیوه‌ای اسطوره ای از آن دفاع کردند و برای جلوگیری از سقوط کامل آن، تلفات سنگینی را متحمل شدند.
***
نمی‌دانیم بازپس‌گیری کامل دیگر مناطق در شرق حلب توسط نیروهای ارتش سوریه (نیمی از مناطق شرقی اکنون به کنترل دوباره نیروهای دولتی درآمده است)، چقدر زمان خواهد برد، ولی ناظران تقریبا به این اجماع رسیده‌اند که بازپس‌گیری این مناطق مساله چند روز یا چند هفته است آن هم در سایه تشدید محاصره، گسترش بمباران هوایی و زمینی. علاوه بر آن، همپیمانان عرب و تُرک و آمریکایی معارضان و گروههای مسلح روی‌شان را به سمت دیگری برگردانده‌اند و این شهر از محاسبه‌های آنها خارج شده است و همچنین گروههای معارض مسلح را برای رویارروی با سرنوشتی که در انتظارشان هستند، تنها گذاشته‌اند.
«استفان دی‌میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل متحد به سوریه، تقریبا یک ماه پیش این تراژدی را پیش‌بینی می‌کرد؛ زیرا او از تفاهم‌هایی، که در اتاق‌های بسته میان بازیگران بین‌المللی در بحران سوریه صورت می‌گیرد، مطلع است. از این‌رو او پیشنهاد داد که خودش شخصا گروههای مسلح را برای خروج از حلب و رفتن به مکان‌های امن همراهی کند ولی وی توسط معارضان و رسانه‌های آنها سنگ‌باران و متهم شد که با نظام سوریه تبانی کرده است. دی‌میستورا در آخرین تلاشش به دمشق رفت تا دولت سوریه را برای ایجاد «منطقه خودمختار» در آن مناطق در مقابل خروج گروههای مسلح، متقاعد سازد ولی «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه این پیشنهاد را رد و او را به جانبداری از «تروریست‌ها» و تلاش برای پاداش دادن به آنها متهم کرد، علاوه بر آن، «بشار اسد» رئیس‌جمهوری نیز این پیشنهاد را رد کرد.
هیچ گزینه‌ای در حال حاضر پیش روی افراد مسلح در حلب شرقی وجود ندارد؛ یا باید جنگ تا پای مرگ را ادامه دهند یا راه‌حلی که برای‌شان خروج امن به شهر «ادلب» را مهیا کند، قبول کنند. به نظر میرسد که روز دوشنبه، تماس‌هایی میان «سامح شکری» وزیر خارجه مصر (کشورش یکی از اعضای شورای امنیت است) و «سرگئی لاوروف» همتای روسی اش برقرار شد و گفته می‌شود که هدف از این تماس‌ها صدور قطعنامه‌ای بین‌المللی است که بهترین شیوه برای تعامل با مشکلات انسانی محاصره شدگان در حلب را مشخص کند.
گزارش‌های خبری نشان می‌دهد که دولت سوریه با آوارگان حلب از افراد مسلح گرفته تا شهروندان معمولی، که به حلب غربی خارج شده‌اند، به خوبی رفتار و از بازداشت آنها امتناع می‌کند. این یک حرکت هوشمندانه و کاملا بررسی شده است که هدفش تشویق دیگران برای خروج از شرق حلب و اجتناب از کشتار در آن مناطق است تا بدین ترتیب برگه برنده غیرنظامیان را از دست گروههای مسلح بگیرد.
***
بازپس‌گیری شهر حلب توسط ائتلاف سوری، روسی و ایرانی نقطه تحول اصلی در نزاع بر سر اراضی به‌شمار می‌رود و کنترل دولت بر پنج شهر بزرگ یعنی حلب، دمشق، حمص، حماه و لاذقیه را تقویت می‌کند و هچنین این بازپس‌گیری، یک ضربه روحی سختی به معارضان مسلح و حامیان آنها وارد خواهد کرد که بر وجود شان در دیگر شهرها و حومه‌های آنها که همچنان در کنترل‌شان است تأثیر منفی خواهد گذاشت.
عملیات نظامی روسیه و جنگ سرسختانه نیروهای «حزب‌الله» و ایران نقش برجسته و بارزی در سنگین کردن کفه ترازو به نفع دولت سوریه و ارتش آن ایفا کرد؛ ارتشی که طی این بحران 5 ساله مقاومت کرد، در حالی‌که حامیان گروههای مسلح سوری در مقابل با شبکه‌های ماهواره‌ای جنگیدند؛ همین امر نمایانگر تفاوت بسیار زیاد میان کسانی که در میدان نبرد می‌جنگند و هزاران قربانی می‌دهند و کسانی که از دور نظارت می‌کنند، است.
بعد از حلب چه اتفاقی می‌افتد؟ نبردهای ادلب، جسر الشغور، الرقه و الباب است. این داستان دیگری است که در وقتش به آن پرداخته می‌شود و اینها نبردهایی است که قطعا در راه است... باید منتظر ماند.
